Cyrkularne modele biznesowe

    Gospodarka obiegu zamkniętego stwarza ogromną szansę ulepszenia procesów biznesowych, a nawet stworzenia przedsiębiorstw o całkowicie nowym sposobie działania. Poniżej przedstawiamy najważniejsze modele biznesowe GOZ.

    Przegląd modeli biznesowych GOZ

    Gospodarka obiegu zamkniętego stwarza ogromną szansę ulepszenia procesów biznesowych, a nawet stworzenia przedsiębiorstw o całkowicie nowym sposobie działania. Powstały dziesiątki modeli biznesowych wpisujących się w tę koncepcję gospodarczą, z powodzeniem wdrożonych na rynek. Niektóre z nich bazują na bardzo tradycyjnych modelach gospodarczych, jak naprawa czy  wypożyczanie. Niektóre natomiast powstały wraz z rozwojem współczesnych technologii, jak wirtualizacja czy platformy współdzielenia, które nie rozwinęłyby się bez powszechnego dostępu do internetu. Dla powstawania modeli cyrkularnych istotny jest też rozwój technologii recyklingu i odzysku.

    Sposobów uporządkowania (zestawień) modeli biznesowych GOZ też powstało już wiele. Poniższy krótki przegląd najbardziej znanych zestawień wskazuje na pewną powtarzalność koncepcji modeli biznesowych GOZ. W niemal każdym zestawieniu znajdują się te same modele biznesowe, jak wydłużanie życia produktów, ich współdzielenie czy dematerializacja.

    Modele te są często komplementarne i często w procesie biznesowym stosuje się parę modeli jednocześnie, na różnych etapach łańcucha wartości.

    Model kołowy

    Na portalu GOZ w Praktyce stosujemy jedno z najnowszych zestawień modeli GOZ – Model Kołowy. To uporządkowanie powstałe w ramach międzynarodowego projektu R2π, zleconego przez Komisję Europejską w ramach unijnego programu Horyzont 2020. Zawiera 7 modeli biznesowych. Dla każdego z nich stworzono szablon (business model canvas), który jest częścią darmowego narzędzia do wdrażania modeli GOZ – przeczytaj więcej w dziale narzędzia dla biznesu. Dzięki temu, dla prezentowanych modeli istnieje gotowe narzędzie do ich wrażania.

    Zestawienie R2π zawiera 7 modeli biznesowych, przyporządkowanych do 3 etapów cyklu gospodarki obiegu zamkniętego. Poniżej znajdują się ich opisy, wraz z przykładami dobrych praktyk ich wdrożenia.

    Cyrkularne surowce

    Cyrkularne surowce to model biznesowy znajdujący się na etapie produkcji cyklu GOZ. Polega na oparciu produkcji na surowcach cyrkularnych, czyli możliwych do wykorzystania w zamkniętym obiegu.
    Czytaj więcej

    Odzysk produktów ubocznych

    Odzysk produktów ubocznych to model biznesowy znajdujący się na etapie produkcji cyklu GOZ. Polega na takim działaniu, dzięki któremu resztkowe lub wtórne produkty jednego procesu (lub łańcucha wartości) stają się wkładem dla innego procesu (lub łańcucha wartości).
    Czytaj więcej

    Modyfikacja

    Modyfikacja to model biznesowy znajdujący się na etapie produkcji cyklu GOZ. Polega na wydłużaniu życia produktu poprzez jego modyfikowanie.
    Czytaj więcej

    Naprawa

    Naprawa to model biznesowy znajdujący się na etapie produkcji cyklu GOZ. Polega na wydłużaniu życia produktu poprzez jego naprawienie, odświeżenie czy poprawę estetyki, bez przedłużania jego gwarancji.
    Czytaj więcej

    Produkt jako usługa

    Produkt jako usługa to model biznesowy znajdujący się na etapie użytkowania cyklu GOZ. Polega na zapewnieniu użytkownikowi końcowemu dostępu do funkcjonalności produktu/zasobu zamiast produktu/zasobu.
    Czytaj więcej

    Dostęp

    Dostęp to model biznesowy znajdujący się na etapie użytkowania cyklu GOZ. Polega na zapewnieniu użytkownikowi końcowemu dostępu do produktu/zasobu zamiast jego posiadania.
    Czytaj więcej

    Odzysk surowców

    Odzysk surowców to model biznesowy znajdujący się na etapie końca życia cyklu GOZ. Polega na odzyskiwanie zużytych materiałów lub produktów do wykorzystania w nowych wyrobach, procesach lub łańcuchach wartości.
    Czytaj więcej

    Inne modele biznesowe GOZ

    RESOLVE

    Zestawienie RESOLVE stworzone przez Fundację Ellen MacArthur to jedno z pierwszych i bardziej znanych zestawień. Zawiera 6. strategii biznesowych, składających się na akronim RESOLVE:

    • regeneracja (REgenerate),
    • współdzielenie (Share),
    • optymalizacja (Optimise),
    • zapętlenie (Loop),
    • wirtualizacja (Virtualise),
    • wymiana (Exchange).

    Circle Economy

    Organizacja Circle Economy proponuje zestawienie 9 modeli, podzielonych na modele sprzedaży produktów i usług. Do tych pierwszych należy 6 strategii:

    • sprzedaż produktów długotrwałych;
    • sprzedaż produktów do ponownego napełnienia;
    • sprzedaż części wymiennych;
    • współdzielenie P2P;
    • wypożyczanie, leasing i płatność za użycie oraz
    • produkty sprzedawane w modelu subskrypcji.

    Dla usług, wyodrębniono 3 modele ich sprzedaży: subskrypcja, płatność za użycie, społecznościowy (crowd-based).

    IMSA

    W modelu amsterdamskiego instytutu IMSA istnieje następujący podział modeli GOZ:

    • krótki cykl (opłaty za użytkowanie, naprawa, redukcja odpadów, platformy współdzielenia),
    • długi cykl (kontrakty długoterminowe, zwrot produktu do producenta, drugie życie produktu, powtórna sprzedaż),
    • kaskady (ponowne użycie materiałów, upcycling, recycling, symbioza przedsiębiorstw),
    • zamknięte obiegi (cradle to cradle, materiały pochodzące z obiegu zamkniętego),
    • dematerializacja usług (wirtualizacja, subskrypcje),
    • produkcja na zamówienie (druk 3D, produkcja jednostkowa, rzemiosło).

    NORMA BS 8001

    Norma BS 8001 dotycząca wdrażania GOZ w organizacji proponuje 6 cyrkularnych modeli biznesowych:

    • na życzenie
    • dematerializacja
    • wydłużanie cyklu życia / wielokrotny użytek
    • odzysk produktów ubocznych i surowców wtórnych
    • produkt jako usługa
    • ekonomia współdzielenia

    The Circular Economy Handbook

    W książce The Circular Economy Handbook opisano 5 modeli. Wpisane są one w kołowy schemat GOZ:

    • cyrkularne surowce,
    • produkt jako usługa,
    • wydłużenie życia produktu,
    • platformy współdzielenia,
    • odzysk surowców.

    INICJATOR

    PARTNERZY

    INICJATOR I PARTNERZY