Regulacje wspierające wdrażanie GOZ

    Przestawienie gospodarki na tory obiegu zamkniętego jest wpisane w plany strategiczne Unii Europejskiej i Polski. Przejrzyj najważniejsze dokumenty strategiczne i akty prawne. Poznaj ich znaczenie dla rozwoju Twojego biznesu.

    GOZ w strategii rozwoju

    Przestawienie gospodarki na tory obiegu zamkniętego jest wpisane w plany strategiczne Unii Europejskiej i Polski.

    Już w 2015 roku ogłoszono unijny pierwszy Plan działania dotyczący GOZ. W konsekwencji, w latach 2015-2019 wprowadzono szereg istotnych zmian legislacyjnych w zakresie ekoprojektowania, odpadów czy tworzyw sztucznych. W Polsce, rząd przyjął w 2019 roku Mapę drogową transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.

    W grudniu 2019 roku Unia Europejska ogłosiła Europejski Zielony Ład – nową strategię gospodarczą do 2050 roku. Gospodarka wspólnoty ma stać się neutralna dla klimatu, zasobooszczędna i cyrkularna. W konsekwencji, w marcu 2020 roku opublikowano  nową unijną Strategię przemysłową oraz nowy, drugi Plan działania dotyczący GOZ. UE od tego czasu konsekwentnie przyjmuje kolejne strategie wdrażające różne aspekty Europejskiego Zielonego Ładu. Pandemia nie spowolniła procesu zmian – wręcz przeciwnie. Plan odbudowy dla Europy zakłada odbudowę gospodarki UE po kryzysie w bardziej nowoczesnej i zrównoważonej formie.

     

    Kluczowe regulacje unijne

    Obwiązujące prawo: najważniejsze regulacje z lat 2015-2019 

    W 2015 roku UE przyjęła pierwszy plan działania GOZ, w wyniku którego wprowadzono szereg istotnych zmian legislacyjnych. Dotyczyły one szczególnie sektorów: odpadów, opakowań i tworzyw sztucznych, a także ekoprojektowania i rozszerzenia odpowiedzialności producentów.

    Przyjęty w 2018 roku pakiet zmian dyrektyw odpadowych wprowadził ogromne zmiany w zakresie gospodarki odpadami i wykorzystywania opakowań. Ograniczył on możliwość składowania odpadów, wprowadził zbiórkę dodatkowych frakcji odpadów komunalnych i narzucił ambitne cele poziomów recyklingu poszczególnych frakcji. Aby ułatwić wdrożenie tych planów, w Polsce działa międzysektorowa Koalicja 5 Frakcji.

    Ogłoszona w 2019 roku Europejska strategia na rzecz tworzyw sztucznych w GOZ i idąca w ślad za nią dyrektywa plastikowa (SUP – single use plastic) spowodowały trzęsienie ziemi na rynku tworzyw sztucznych. Ich celem jest zamknięcie obiegu plastiku w UE poprzez podniesienie poziomów i jakości jego recyklingu, a w konsekwencji – ograniczenie zanieczyszczeń plastikiem. Dyrektywa SUP zakazuje lub ogranicza wprowadzanie na unijny rynek wielu produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, a innym narzuca dodatkowe wymagania. W odpowiedzi na te wyzwania, producenci w Polsce zawiązali Polski Pakt Plastikowy.

    Dyrektywy odpadowe i dyrektywa plastikowa wprowadzają rozszerzoną odpowiedzialność producenta za odpady opakowaniowe po produktach wprowadzonych przez niego na rynek. To producenci mają ponosić koszty ich zagospodarowania. Im trudniej dany odpad opakowaniowy zagospodarować, tym wyższe obciążenie finansowe. Korzystanie z opakowań nadających się do ponownego użycia czy recyklingu ma się producentom opłacać.

    W 2016 roku przyjęto także plan działania dot. ekoprojektu, a w 2019 roku pakiet zmian dyrektyw dot. ekoprojektu. Ekoprojektowanie to takie projektowanie, którego celem jest zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko naturalne w całym cyklu życia produktu. Dyrektywy stawiają przed dużą grupą produktów szereg nowych wymagań dotyczących ich efektywności energetycznej, wykorzystywanych materiałów czy trwałości i możliwości naprawy. Takie wyroby jak zmywarki, pralki czy urządzenia chłodnicze będą musiały działać znacznie dłużej niż dziś, a części zamienne mają być łatwo dostępne, wraz z instrukcjami ich wymiany.

    Z punktu widzenia wdrażania gospodarki cyrkularnej w Unii, istotne było też przyjęcie ram monitorowania. Odzwierciedlają logikę unijnego planu działania dot. GOZ. Stworzono zestaw wskaźników, za których raportowanie odpowiedzialny został Eurostat. Więcej na podstronie Wskaźniki GOZ.

    Wdrażając GOZ na polskim rynku, poza implementacjami dyrektyw, polski rząd w 2019 roku przyjął Mapę drogową transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Zawiera ona plan 80 działań w 3 obszarach: zrównoważona produkcja przemysłowa, zrównoważona konsumpcja, biogospodarka, a także w zakresie: nowych modeli biznesowych, wdrażania, monitorowania i finansowania GOZ.

     

    Unijne rozumienie gospodarki obiegu zamkniętego oddaje przyjęta w 2017 roku przez Komisję Europejską nowa hierarchia postępowania z odpadami. Pokazuje ona myślenie o surowcach w GOZ, gdzie ich potencjał jest maksymalizowany. Daje ona priorytet unikaniu czy minimalizacji powstawania odpadów, czyli marnowania surowców. Następnym rozwiązaniem jest ponowne wykorzystanie surowców. Dopiero kolejnym działaniem jest recykling, ponieważ do przeprowadzenia go wykorzystywane są kolejne zasoby (np. energia) i nie da się go przeprowadzać w nieskończoność w pętli. Na przedostatnim miejscu plasuje się inny odzysk, np. energetyczny, ponieważ w ten sposób można odzyskać tylko niewielką część potencjału surowca. Ostatnim rozwiązaniem, które należy stosować w absolutnej ostateczności, jest likwidacja odpadu/surowca. W GOZ rekomendowane są tylko trzy pierwsze metody: redukcja, ponowne wykorzystanie i recykling – z angielskiego 3xR: reduce, reuse, recycle. Hierarchia ta jest świetnym narzędziem do oceny planowanych rozwiązań – im wyżej w hierarchii się znajdują, tym bardziej zgodne są z ideą GOZ. Dla przykładu, ponowne wykorzystanie opakowania jest bardziej pożądane niż jego recykling.

    Nowa strategia: plany na lata 2020-2023

    Pod koniec 2019 nastąpił gospodarczy „przełom jak lądowanie na księżycu”, według słów przedstawicieli Komisji Europejskiej. Przyjęto Europejski Zielony Ład. Zakłada on, że do 2050 roku gospodarka wspólnoty będzie neutralna dla klimatu i zasobooszczędna. Aby to osiągnąć, ma stać się cyrkularna, czysta, a jednocześnie dochodowa i innowacyjna. GOZ ma stanowić o jej przewadze konkurencyjnej i odporności. Zielony Ład ma być też sprawiedliwy społecznie – żaden region i żadna osoba nie ma pozostać w tyle.

     

    Zielony Nowy Ład wprowadza zmiany w 6 obszarach:
    • Czysta energia,
    • Zrównoważony przemysł,
    • Budowa i renowacja,
    • Zrównoważona mobilność,
    • Różnorodność biologiczna,
    • Od pola do stołu,
    • Eliminowanie zanieczyszczeń.

    Podkreśla też rolę 5 narzędzi i celów:

    • Sprawiedliwa transformacja,
    • Reforma podatkowa,
    • Dialog obywatelski,
    • Edukacja i nauka,
    • Współpraca międzynarodowa.

    W ramach wdrażania Zielonego Ładu, Komisja Europejska przyjęła w 2020 roku nową strategię przemysłową i wpisujący się w nią plan działania dot. GOZ. W tych trzech dokumentach zaplanowano ponad 80 nowych aktów prawnych, planów działania i inicjatyw, które będą opublikowane i wdrażane w życie w ciągu następnych 3 lat (2020-2023). Od 2020 roku UE konsekwentnie przyjmuje kolejne strategie wdrażające różne aspekty Europejskiego Zielonego Ładu. Pandemia nie spowolniła procesu zmian – wręcz przeciwnie. Plan odbudowy dla Europy zakłada odbudowę gospodarki UE po kryzysie w bardziej nowoczesnej i zrównoważonej formie. Wyzwanie traktowane jest jako szansa.

    Spojrzenie branżowe 

    Według nowego unijnego planu działania na rzecz GOZ, producentów następujących wyrobów obejmą w najbliższym czasie istotne zmiany regulacyjne:
    • elektronika, ICT, baterie, akumulatory,
    • pojazdy,
    • opakowania,
    • tworzywa sztuczne,
    • wyroby włókiennicze,
    • budownictwo,
    • żywność, woda, składniki odżywcze.

    Zmiany czekają też sektory:

    • gospodarki odpadami, recyklingu,
    • energetyczny, paliwowy,
    • transportowy,
    • chemiczny,
    • rolny i leśny. 

    Przeczytaj kluczowe dokumenty

    Loading...

      INICJATOR

      PARTNERZY

      INICJATOR I PARTNERZY